Ondanks een gezond voedingspatroon en voldoende beweging lijkt er geen grammetje vet af te gaan. Voor sommige mensen is dat de harde realiteit!
Vaak zullen zij te horen krijgen dat ze niet van hun overgewicht afkomen, omdat zij simpelweg meer eten dan dat ze verbranden. Uiteraard is dat een juiste constatering. Zonder negatieve energiebalans is afvallen onmogelijk! Er wordt dan ook vaak gehamerd om toch nog eens kritisch te kijken of je echt minder eet en meer beweegt.
Hoewel minder eten en meer bewegen een feitelijk juist advies is, is het ook erg kort door de bocht. Het blijkt namelijk niet bij iedereen te werken, zelfs bij mensen die zeer gemotiveerd zijn.
Voor de buitenwereld lijken deze mensen vaak (onterecht) slap, lui en ongedisciplineerd. En daarom te dik! Natuurlijk zullen deze mensen er bij zitten, maar dat hoeft lang niet altijd zo te zijn. Speciaal voor deze mensen leg ik uitgebreid uit welke 4 oorzaken van overgewicht het succesvol afvallen in de weg kunnen staan.
Wat heeft het advies “minder eten en minder bewegen” opgeleverd?
Al meer dan 30 jaar wordt er “minder eten en meer bewegen” geroepen om het aantal mensen met overgewicht terug te dringen. Dit heeft geleid tot de volgende statistieken volgens het CBS:
Positieve resultaten:
- Tussen 2001 en 2009 is het percentage Nederlanders ouder dan 12 jaar dat voldoet aan de norm “gezonde beweging” gestegen van 52 % naar 56 %.
Negatieve resultaten:
- Tussen 2000 en 2009 is het percentage met overgewicht bij Nederlanders ouder dan 20 jaar toegenomen van 44,1 % naar 47,2 %.
- Het percentage mensen met ernstig overgewicht (BMI > 30) is sterker gestegen. In 2000 was dat 9,4 % en is in 2009 opgelopen tot 11,8 %.
- Het overgewicht bij kinderen is de laatste 20 jaar gestegen van 9,6 % naar 13 %.
Het algemene advies heeft dus duidelijk niet voldoende geholpen. De hoogste tijd om opzoek te gaan naar oorzaken van overgewicht en adviezen die wel werken.
Klik hier om het gezonde afslank weekmenu incl. recepten en boodschappenlijstje te downloaden.
Waarom het advies “minder eten en minder bewegen” nogal vaag is
Het is logisch dat je gewicht toeneemt als je via voeding meer calorieën binnen krijgt, dan dat je verbruikt. Dit wordt een positieve energiebalans genoemd. Het advies “minder eten en meer bewegen” klinkt dan erg logisch, niet waar?
Hoeveel minder eten is dit dan? En wat is voldoende beweging? Is er ook nog verschil in welke beweging je doet? Allemaal vragen waar vaak veel onduidelijkheden over ontstaan.
Voor de ene levert een voedingspatroon van 2500 kilocalorieën per dag een negatieve energiebalans op, terwijl voor een ander 1500 kilocalorieën per dag een positieve energiebalans oplevert. Natuurlijk kan je met een aantal tabelletjes en rekensommetjes jouw dagelijkse calorieënverbruik uitrekenen, maar het blijft altijd een beetje giswerk. De tabelletjes zijn namelijk gebaseerd op allerlei gemiddelden, waardoor je nog steeds geen exact beeld krijgt van jouw calorieënverbruik.
Begrijp me niet verkeerd. Het uitrekenen van je calorieënverbruik kan je zeker goed op weg helpen om te bepalen hoeveel minder je moet gaan eten, en/of hoeveel meer je moet gaan bewegen om een negatieve energiebalans te creëren. En soms lukt het dan ook om op die manier af te vallen.
Alleen is dit artikel vooral bedoeld voor mensen die dit al geprobeerd hebben, maar een plateau hebben bereikt als het gaat om afvallen!
4 oorzaken van overgewicht en een positieve energiebalans
Er komt (gelukkig) steeds meer aandacht voor de achterliggende oorzaken van overgewicht, want het wordt zo langzamerhand duidelijk dat teveel eten en te weinig beweging soms wordt gestuurd vanuit lichamelijke stoornissen.
Deze stoornissen kunnen het proces om af te vallen behoorlijk in de weg staan. Sterker nog, dit blijkt bij maar liefst minstens de helft van de mensen met overgewicht voor te komen.
Hieronder staan de 4 oorzaken van overgewicht die voortkomen uit een lichamelijke stoornis:
Oorzaken overgewicht #1: verlaagd metabolisme
Sommige volwassenen met overgewicht blijken helemaal niet zo veel te eten. Zij eten soms minder dan 1500 kcal per dag en vallen niet af of komen zelfs nog in sommige gevallen aan. Het lichaam gaat dan kennelijk heel zuinig om met energie. Dit wordt in de volksmond de “spaarstand” genoemd.
Deze efficiënte verbranding kan hebben te maken met een genetische aanleg (bron), maar kan ook zijn veroorzaakt doordat er vaak een dieet is gevolgd waarbij de voeding maar weinig calorieën bevatten (bron). Crashdiëten verlagen het metabolisme (verbranding) en dat is nu juist iets wat je liever niet wilt. Je wilt juist je metabolisme verhogen.
Een verlaagd metabolisme komt naar schatting bij meer dan 10 % van alle mensen met overgewicht voor, met name bij mensen die al jaren hebben geprobeerd om door weinig te eten af te vallen.
Ook kan een trage schildklier de oorzaak zijn van een vertraagd metabolisme. Een trage schildklier kan wederom zijn ontstaan door jarenlang crashdiëten te hebben gevolgd, maar ook door een deficiëntie aan jodium en/of selenium.
Het eten van meer voeding wat rijk is aan jodium en eiwitten (vis, schelp- en schaaldieren, zeegroente) KAN een belangrijk onderdeel zijn van een goed advies, omdat hiermee het metabolisme wordt opgewekt. Ook is krachttraining belangrijk, om zo de verbranding in rust te verhogen.
Als deze lichamelijke stoornis is verholpen, kan zonder veel stress een negatieve energiebalans worden gecreëerd.
Oorzaken overgewicht #2: verminderd verzadigingsgevoel
Heb je er wel eens over nagedacht dat sterke hongergevoelens de oorzaak kunnen zijn? Het kan namelijk zijn dat de verzadigingssignalen niet goed (of te laat) worden opgemerkt of afgegeven door het lichaam (bron).
Een verminderd verzadigingsgevoel kenmerkt zich doordat je kort na de maaltijd, merkt dat je toch teveel gegeten hebt. Bovendien zorgt een hongergevoel voor een grotere verleiding, waardoor het doel om niet teveel te eten bijna onmogelijk is. Deze stoornis komt bij ongeveer 10 % van alle mensen met overgewicht voor.
Dit stoornis kan zijn ontstaan door een verslechterde maag-darm signalering. In het verzadigingsproces spelen verschillende hormonen en peptiden een belangrijke rol (bron, bron). In de maag neemt ghreline (hongerhormoon) vlak voor de maaltijd toe. Na de maaltijd neemt ghreline weer sterk af, waardoor je honger verdwijnt. Bij sommige mensen met overgewicht is dat niet het geval, waardoor ze honger blijven houden.
Deze stoornis kan worden veroorzaakt doordat deze mensen eerder een (te) streng dieet en/of door intensieve beweging in korte tijd veel lichaamsgewicht zijn kwijtgeraakt (bron, bron, bron).
Het eten van meer voeding wat rijk is aan eiwitten, vetten en vezels (groente, vis, wild vlees, noten, eieren) KAN een belangrijk onderdeel zijn van een goed advies, omdat hiermee het verzadigingseffect beter wordt opgewekt. Ook is het aan te raden om bewerkte voedingsmiddelen met fructose te vermijden, omdat deze suiker het verzadigingsgevoel verminderd.
Als deze lichamelijke stoornis is verholpen, kan zonder veel stress een negatieve energiebalans worden gecreëerd.
Oorzaken overgewicht #3: koolhydraatverslaving
Het verslaafd zijn aan verkeerde en ongezonde voeding, kan ook een lichamelijke stoornis hebben. De neurotransmitter serotonine (gelukshormoon) lijkt iets te maken te hebben met deze ongezonde voedingskeuzes (bron).
Sommige mensen kiezen telkens maar weer voor koolhydraatrijke voeding, omdat zij zich daardoor emotioneel beter bij voelen. Het gaat dan om mensen met een te laag serotonineniveau. Zij zijn sneller geïrriteerd, somber en zijn minder stressbestendig. Door het eten van koolhydraatrijke voeding, produceert hun lichaam meer serotonine, waardoor zij zich op het emotionele vlak beter voelen (bron).
Als jij dus uit emotie meer en ongezonder gaat eten, kan het zijn dat je serotonineniveau te laag is. Een koolhydraatarm dieet zal dan geen optie zijn, omdat de verleiding naar koolhydraten te groot is. Van alle mensen met overgewicht heeft 5 – 10 % een koolhydraatverslaving.
Het eten van voeding wat rijk is aan tryptofaan (banaan, eieren, wild vlees, pompoenpitten, sesamzaadjes) KAN een belangrijk onderdeel zijn van een goed advies, omdat hiermee het serotonineniveau wordt verhoogd (en dat zonder teveel koolhydraten).
Als deze lichamelijke stoornis is verholpen, kan zonder veel stress een negatieve energiebalans worden gecreëerd.
Oorzaken overgewicht #4: hyperinsulinemie
Insuline is mede verantwoordelijk voor de opname van glucose in al onze lichaamscellen. Bij hyperinsulinemie zijn de lichaamscellen ongevoelig geworden voor insuline (bron). Dit wordt ook wel insulineresistentie of het metabool syndroom genoemd.
De alvleesklier corrigeert deze ongevoeligheid door meer insuline te maken. Hierdoor ontstaat een chronisch verhoogde insulinespiegel, terwijl de bloedsuikerspiegel soms nog gezonde waardes laat zien (bron). Door deze hoge insulinespiegel wordt er minder vet verbrand en worden koolhydraten sneller als vet opgeslagen. Een programma gericht op de vetverbranding heeft dan geen enkele zin.
Deze lichamelijke stoornis komt bij erg veel mensen voor. Maar liefst één miljoen Nederlanders die jonger dan 60 jaar zijn, hebben hier last van (bron). Bovendien hebben mensen met een langdurige koolhydraatverslaving een grotere kans op hyperinsulinemie. De diagnose hyperinsulinemie wordt vaak gemist bij klachten die lijken op verstoorde bloedsuikerspiegel. Dat komt omdat vaak alleen de nuchtere bloedsuiker wordt gemeten en niet de insulinespiegel.
Bij mensen met hyperinsulinemie zit het gewicht voornamelijk rond de middel. De taille/heup omvangratio is dan bij vrouwen groter dan 0,8 en bij mannen groter dan 1. Bovendien hebben zij vaak honger, vooral kort na een koolhydraatrijke maaltijd.
Het eten van voeding wat rijk is aan eiwitten, vetten en vezels (groente, vis, wild vlees, noten, eieren) zijn KAN een belangrijk onderdeel zijn van een goed advies, omdat hiermee de insulinegevoeligheid wordt verhoogd. Ook is het aan te raden om de maaltijdfrequentie omlaag te brengen naar 2 of 3 per dag, omdat dit ook bijdraagt aan de insulinegevoeligheid.
Als deze lichamelijke stoornis is verholpen, kan zonder veel stress een negatieve energiebalans worden gecreëerd.
Waarom we de lichamelijke oorzaken van overgewicht moeten (h)erkennen
Eerder genoemde lichamelijke stoornissen zullen eerst moeten worden verholpen, om het algemene advies op te kunnen volgen. Zonder eerst de juiste voorwaarden te creëren, levert het proces om af te vallen met minder eten en meer bewegen alleen maar meer stress op.
Of je nu wel of geen last hebt van één of meer lichamelijke stoornissen die het afvallen in de weg staan, gezond eten (en dus niet perse calorieën tellen) is altijd een goed (beginnend) advies. Zo zal het afvallen niet alleen makkelijker gaan, je algehele gezondheid gaat er beslist op vooruit.
0 reacties